Twórczynią teorii integracji sensorycznej jest dr Anna Jean Ayres (1920–1989), która sformułowała wnioski wskazujące na występowanie związku pomiędzy procesami integracji sensorycznej a procesami uczenia się.
Integracja sensoryczna to proces, w trakcie którego mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów (słuchu, wzroku, dotyku, węchu, smaku, równowagi i czucia głębokiego) segreguje je, interpretuje, porównuje z wcześniejszymi doświadczeniami, łączy je ze sobą i w efekcie odpowiada właściwą reakcją na bodziec i sytuację w jakiej się znajdujemy. Kiedy wrażenia zmysłowe są prawidłowo odbierane i przetwarzane to mózg może użyć ich do planowania ruchu, napięcia mięśniowego, postawy ciała, emocji, uczenia się i wielu innych procesów.
Natomiast jeśli występuje dysfunkcja integracji któregokolwiek z powyższych zmysłów może mieć to wpływ na:
- nadpobudliwość, trudności w skupieniu uwagi
- unikanie aktywności ruchowych (gier i zabaw sportowych)
- zmienne nastroje, impulsywność
- opóźniony rozwój mowy
- niezgrabność ruchową, potykanie się, przewracanie
- szybkie męczenie się, trudności z utrzymaniem równowagi
- trudności z zadaniami takimi, jak ubieranie się, rysowanie, jazda na rowerze (zaburzenia praksji – planowania ruchowego)
- problemy w kontaktach z rówieśnikami
- kłopoty w opanowaniu czytania, pisania
Terapią integracji sensorycznej mogą być objęte dziećmi z całościowymi zaburzeniami rozwoju w tym z autyzmem i zespołem Aspergera, mózgowym porażeniem dziecięcym, z zespołem Downa, zaburzeniami genetycznymi, ADHD, niepełnosprawnością intelektualną, ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Pozwala także na włączenie w proces terapeutyczny dzieci z wadą wzroku w tym niedowidzących oraz wadą słuchu i niedosłyszących.
Terapia sensoryczna przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które mają trudności w adekwatnej interpretacji bodźców zmysłowych i reakcji na nie. Czasami terapię sensoryczną stosuje się już u niemowląt – na przykład jeśli mają problemy z jedzeniem.
Terapia integracji sensorycznej to ukierunkowana zabawa w trakcie, której terapeuta dostosowuje zakres aktywności mając na uwadze możliwości psychoruchowe każdego uczestnika indywidualnie. Dzieci chętnie biorą udział w zajęciach, mają przekonanie, że tworzą je wspólnie z terapeutą. Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wszystkich sfer włącznie z podniesieniem samooceny i poczucia własnej wartości i bezpieczeństwa. Dzięki czemu w miarę upływu czasu i stosowania intensywnej stymulacji zmienia się obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku, co zauważają rodzice i nauczyciele.
Terapia integracji sensorycznej odbywa się w sali odpowiednio wyposażonej i przystosowanej do pracy, co umożliwia właściwą stymulację systemu przedsionkowego, proprioceptywnego, dotykowego, wzrokowego, słuchowego i węchowego. W trakcie zajęć terapeuta dba o całościowy rozwój dziecka dlatego też wykorzystywane są przedmioty codziennego użytku, naturalne substancje np. piasek, woda, kasze, ryż, mąki, kisiele itp. oraz specjalistyczne urządzenia m.in. pochylnie, huśtawki, hamaki, belki, beczki, równoważnie, platformy, trampoliny, deskorolki, tunele, piłki i inne.
Jeśli wydaje się Państwu, że wasze dziecko przejawia zachowania świadczące o zaburzeniach integracji sensorycznej, warto wypełnić kwestionariusz autorstwa Z. Przyrowskiego (Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej), który znajduję się poniżej:
Kwestionariusz S.I. dla dzieci w wieku przedszkolny oraz dla dzieci w wieku szkolnym klas I-III
Opracowała: Edyta Wysocka-Rutkowska – Pedagog Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Białymstoku