Uczeń powinien siedzieć blisko nauczyciela, po to, aby lepiej widzieć, słyszeć i mieć ułatwioną możliwość korzystania z pomocy.
Należy go sadzać na wprost prezentowanego materiału i gdy istnieje taka potrzeba, przybliżać materiał do ucznia.
Uczeń powinien mieć możliwość korzystania z wcześniej powiększonych pomocy, zeszytów czystych lub o pogrubionych liniach, ciemno piszących flamastrów, mazaków( zeszyty, czy, kartki o odpowiednio grubej i szerokiej linii można przygotować samemu). Należy pamiętać, że na papierze kratkowanym litery zachodzą na kratki i nie zawsze są dobrze czytelne.
Jeśli istnieje taka potrzeba, uczeń powinien otrzymywać dany materiał(tekst) odpowiednio powiększony na swoją ławkę-aby nie był wyłączony z tego, co robi reszta uczniów.
Uczeń powinien mieć możliwość korzystania z lupy, gdyby tego potrzebował, ale należy pamiętać, że lupa powiększa tekst, ale zawęża.
Pomocne jest stosowanie czarnej podkładki pod strony tekstu, ponieważ tuszuje niedoskonałości druku, a pod książki, ustawionej pod odpowiednim kątem podstawki ( ustawienie pod kątem pozwala zachować pozycję siedzącą i daje lepsze oświetlenie).
Jeśli to możliwe należy stosować kontrasty, np. jasny obiekt eksponować na ciemnym tle i odwrotnie, lub na tle o jednakowej barwie.
Materiał graficzny powinien być maksymalnie uproszczony, o grubej linii, wyraźnym kontraście i odpowiedniej wielkości. W tym względzie powinna być stała współpraca z rodziną.
Przy eksponowaniu obiektu należy zwracać uwagę na dobre jego oświetlenie. Światło powinno padać na obiekt, a nie na twarz dziecka. Przy pisaniu, rysowaniu, czytaniu lub innych czynnościach angażujących wzrok, uczeń powinien siedzieć lewą stroną do źródła światła. Podczas oglądania obiektu może również stać tyłem do źródła światła tak, aby nie oślepiało ono oczu, a padało na przedmiot.
W dniach, kiedy jest słabe oświetlenie, należy zadbać o dodatkowe oświetlenie miejsca pracy ucznia, unikać płaszczyzn dających odblaski( biurko, stół-powinny być matowe).
Ważna jest nie tylko wielkość i jakość oświetlenia, ale także odległość od obiektu obserwowanego, w związku z tym należy pozwalać dziecku na dodatkowy kontakt ze wszystkimi obiektami stosowanymi podczas zajęć.
Podczas patrzenia należy dać uczniowi więcej czasu na zapoznanie się z obiektem, cierpliwie czekać na odpowiedź, wykazać zrozumienie, gdy uczeń wykonuje przy tym ruchy głową, czy całym ciałem, mając na uwadze świadomość tego, iż pozwala to na ustawienie się pod najkorzystniejszym do patrzenia kątem.
W pracy z dzieckiem słabowidzącym należy wykorzystywać kompensacyjną funkcję słuchu i pamięć słuchową. Wskazane są ustne metody i formy nauczania, czy sprawdzania wiadomości. Równocześnie należy mobilizować dziecko do częstego korzystania ze wzroku z zastrzeżeniem- nie przeciążanie wzroku dziecka nadmiernym wysiłkiem, stosowania częstych przerw w pracy i dzielenia zadań na mniejsze etapy.
W przypadku młodszych dzieci wskazane jest rozwijanie, szczególnie umiejętności grafomotorycznych i koordynacji wzrokowo-ruchowej ( np. przerysowywanie szlaczków, odwzorowywanie wzorów, zaczynając od łatwych i stopniowo przechodząc do trudniejszych, malowanie farbami na dużych powierzchniach, co zmniejsza napięcie mięśniowe), ćwiczenia rysowania i pisania z pamięci.
Aby pomóc uczniowi w orientacji w budynku i w pomieszczeniu, można zastosować dodatkowe zmiany w otoczeniu:
– oznaczyć folią samoprzylepną w kontrastowej barwie( lub fosforyzującą) futryny, okolice klamki, miejsca mogące grozić zderzeniem, brzegi stołu itp.
– pierwszy i ostatni stopień schodów pomalować kontrastową barwą lub oznaczyć krawędzie schodów
Ucznia słabowidzącego należy usamodzielniać we wszystkich czynnościach dnia codziennego.
Swoją postawą należy umożliwić mu komunikowanie swoich potrzeb podczas zajęć, a pochwałą wzmacniać nawet drobne osiągnięcia.
Nauczyciel powinien zaakceptować ucznia z wadą wzroku w zespole klasowym, obserwować go, by poznać jego mocne i słabe strony, pamiętając jednocześnie, że jego problemy nie muszą wynikać tylko z wady wzroku, ale i też jego cech osobowości, sytuacji rodzinnej, konkretnych zdarzeń lub niedostosowania szkoły do jego możliwości i potrzeb wzrokiem.
Włączenie dziecka w życie zespołu klasowego odbywa się przez umiejętną rozmowę z grupą rówieśniczą, wyjaśnianie koleżankom i kolegom, jakie konsekwencje wynikają z niedowidzenia, jakie to nastręcza trudności i bariery w uczeniu i poruszaniu się i jak należy je przezwyciężać. Dziecko z wadą wzroku powinno się dobrze czuć w klasie, być zaakceptowane przez kolegów.
Nauczyciel stara się nie dopuszczać do sytuacji upokarzających ucznia, reaguje na wszelkie przejawy złośliwości ze strony kolegów, jak też niepożądane odruchy litości.
Nauczyciel zachęca dziecko do publicznych wystąpień, ale jednocześnie unika sytuacji ryzykownych, grożących wstrząsem lub stresem, umiejętnie chroni je przed takimi sytuacjami, którym dziecko nie może sprostać.
Ważna jest postawa siedzącego obok ucznia kolegi, choć istnieje niebezpieczeństwo zbytniego uzależnienia się od sąsiada.
Dobrze byłoby, gdyby dziecku z wadą wzroku przydzielać obowiązki na równi z pozostałymi dziećmi bez specjalnych przywilejów i gdyby przystosowało się ono do reguł obowiązujący jego kolegów.
W ocenie dziecka należy brać pod uwagę przede wszystkim jego aktywność, wkład pracy, zainteresowanie przedmiotem, systematyczność i pilność oraz wiadomości i umiejętności.
Uczeń powinien systematycznie korzystać z treningu widzenia, ćwiczeń usprawniających orientację w przestrzeni, z indywidualnej rewalidacji funkcji zaburzonych i indywidualnego nauczania partii materiału danego przedmiotu, bądź przedmiotów, sprawiających szczególną trudność!
Na podstawie dostępnych materiałów opracowała: Anna Wilczyńska